Sunday, July 7, 2013

Koyi yadda ake shiga Intanet 1 (2005)

GABATARWA

Da sunan Allah mai Rahama mai jinkai, tsira da amincin Allah su tabbata ga manzommu Annabi Muhammad (SAW); Bayan haka, na rubuta wannan Hand Out dinne domin yan uwa na, irin wadanda aiyuka sun yi musu yawa basuda lokacin da zasu je Computer, su koyo yadda ake shiga Internet, Kuma suna matukar Sha’awan abin, amma basu da lokacin da zasuje su koyo, ko basu da wanda zai zauna ya koya musu, To saboda hakane na rubuta wanan hand Out din, Shi wannan wannan Hand Out din Gabatarwa ne game da Internet, akwai wanda na rubuta, wandashi  idan kariga ka iya browsing, amma kana son Karin bayani game da yadda akeyin wasu abubuwa a internet, misali:- yadda idan ka budo wasika daga Email dinka zaka yi ka gano daga wane gari, ko wace cyber café a wace computa, wannan sakon ya fito, ko yadda zaka shirya email dinka idan an aiko maka da wasika yarinka mayar da reply ko baka kan internet, ko yadda zaka sa computer da kanta tabudo ma email ko ta yi maka search din wani abu da kanta, duk nayi bayani a wannan Hand out din.
To shi wannan Handout zai taimaka maka ko baka taba shiga Internet ba, in ka bishi a hankali, daga farko harkarshe, to Insha Allahu Zaka iya shiga Internet kai da kanka harma ka budewa kanka sabon E-Mail Address, kayi browsing, ka iya binciko abubuwa dabam-dabam.
Sannan a wannan Hand Out din nayi bayani gameda yadda ake shiga Internet daga cikin Handset, da yadda zaka seta Handset dinka ta fara browsing, domin ko baka da lokacin da zaije cyber café yayi browsing to ko kana wurin aikin ka, ko a’ina kake zaka iyayin browsing, ta cikin Handset dinka, sannan nayi  bayani daki daki yadda zaka yi browsing din a handset, sannan kuma yawancin abubuwan da zaka iya yi a computer, zaka iyayi a cikin handset din, misali:- kaduba labaran da BBC zasu yi anjima, da sauransu.
Kuma na rubuta shine don ganin yadda zamani yake, zaka ga ayanzu komai sai kaji ance Internet, hatta idan Handset dinka ta kulle, zaka iya zuwa kabude tat a internet (zasu baka nambobin da zakak danna ka bude ta), zaka ga ana ta abubuwa da dama a Internet amma yawancin mutanemu basu sani ba, a yanzu hatta aiki, irin  na  Gwamnati, da sauransu zakaga ta Internet ake nemanshi, (misali yanzu akwai website din da zaka je, zasu jero maka sunayen Kamfanoni da suke neman ma’aikata da irin ma’aikatan da suke nema, a lokacin kawai saida kacika form ka aika musu idanm kayi sa’a sai su aiko maka adireshi, da wasu information din da zakaje ka same su, sai kaga kasamu aiki, cikin sauki, batare da kaje kana tashan wahala ba. To kaga duk irrin wadannan ba kowa bane ya sandasu, zaka ga hatta idan rashin lafiya na damunka akwai inda zaka je, karubuta irin abubuwan da suke damunka, sai kaga sunayemn magungunan wannan ciwon.
To duk sabo da haka ne nace bari in dan rubuta wannan Handout din.

MANNIR AHMAD GETSO


GABATARWA GAMEDA INTERNET



MENE INTERNET

Internet (Internetworking), wurine da ake shiga ta cikin computer, domin ayi bincike, ko a aika da sakwanni zuwa kowace computa a duniya, a cikin dan kankanin lokaci.
Ta haka zaka iya aikawa sakonni na sauti, ko na magana, ko na hoto, ko na bidiyo da sauransu, zuwa ko wace computar da kakesonka aika, a duniya.

TA YAYA AKA SAMO INTERNET

Internet ansamo shine bayan shekara 20 da suka wuce, samunshi ya samo asaline da wata hadakanyar Computa, da majalisar tsaro ta amuruka da ake kira ARPAnet tayi, an hadane ta hanyar harhada computer wuri daya domin su samu dammar aikawa da sakonni, zuwa kowace computa cikin dan kankanen lokaci. Ta haka ne sai aka hada wayar computer da layin telephone domin, aikawa da sakonni, zuwa kowane wuri na duniya, yadda za’a iya aikawa da sakonnin ta daruruwan kilomitoci.

TA YAYA INTERNET YAKE AIKI

Shi Internet yana aiki ne, kamar yadda wayar salula ta ke aiki, misali idan kana da handset kana da namba, wanda da wannnan nambar zaka rinka aikawa da sakonni, ko karban sakonni, misalign nambar sune 08051619043, to itama duk computer da kayi connect tin dinta da Internet tan a da namba, wanda wannna nambar ita ake kira, IP ADDRESS, (IP yana nufin INTERNET PROTOCOL).
Kowace computa da nata misalign ip address shine 192.168.32.1

Shi Internet ta wurin aikawa da sakonni yana amfani da wani abu wanda ake kira Internet Protocol shi Internet protocol shine yake nuna DATA (information) dinka zasu ko daga ina suke misali:- karubuta wasika a computa ta 192.168.45.2 zaka aika 192.168.87.45, ko idan zaka aika da wasika irin ta gargajiya bawai zakaje ka ajje wasikar a post office bane, a’a yana bukatar karubuta adireshin da wasikar zataje, to shima haka internet protocol yake a internet, yana da nambobi guda hudu, kumka kowace namba tana kasa da 256, nambobin suna nan kamar haka:- 192.112.36.5  ko  128.174.5.6     kaga nambobin farko suna nuna daga wane irin network sako yake, na dama daga karshe shike nuna daga wacce computa bayanin yafito,  misali:- kana kana cyber café a computer ta 12 sannan network din su shine 128 kaga IP naka zai zama 128.XXX.XXX.12.
Idan baka gane misalign farko bag a dan gajeren misali ko zaka gane:- misali kana da handset, da namba, sai ka rubuta sako ka aika wa wani, shi wanda ka aikawan, ya cire layinsa daga cikin handset dinsa, to lokacin da ka aika da wannan sakon, sakon zai ta fi network (misali MTN), idan yaje can, sai su ajje wannan sakon har lokacin da wanda ka aikawa sakon yasa layinsa, yana sa layin sa, zai ga sakon da ka aiko mai, ya karanta. To shima Email haka yake, idan ka budo email dinka ka, ka rubuta wasika zuwa ga wani, wanda ka aikawa idan baya kan computer, to wannan wasikar zata ta fi wurin webserver (misali YAHOO), sun e zasu ajje wannan sakon, har duk lokacin da wanda ka aikawa sakon yaje yabudo email dinsa, sai sutoro maid a wasikunsa ga b daya , ya karantasu, zasu turo masa net a hanyar WEB BROWSER (wanda zanyi Magana anan gaba), bayan sun turo masa shi kuma sai yakaranta ta anan, web browser din.

TA YAYA ZAKA HADA INTERNET A COMPUTAR KA

Da farko kafin na fara Magana akan, yadda zaka hada computer, da internet, an sake kawo misali. Game da internet, misali:- Idan kasiya handset bazaka iya kiran kowa ba sai ka saka layi amma zaka iya budo cikin ta, zaka iya kara suna ye, harma zaka iya rubuta wasika amma ba zaka iya aikawa da wasikar ba sabo da baka sa layi ba, na biyu idan zaka a layi zaka zabi, irin wane layi zaka sa, layin VMOBILE, ko  MTN, ko glo, ko MTEL, su wadannan su ake kira Network Service Provider, idan kasiya layin, ajiki ne zaka ga nambarka, wanda da shine zaka iya kiran kowa, to  itama haka computa take, idan ka siya computa idan kanason Internet, zakasamu  Intenet Service Provider (I S P).
=======================

ABUBUWAN DA AKE YI A INTERNET


1.        Bincike ta fanning ilimi mai zurfi, kamar su:-
Tarihin sahabbai, Tarihin yakukkunan da manzon Allah yayi, Tarihin ka’aba, Tarihin sauran kasashe, Tarihin Al’umma da yarensu da sauran abubuwa masu zurfi
Koyon karatu:-
2.        Akwai websites din dazakaje ana koyarma da karatu, har a rinka baku assignment, har in ka gama abaka certificate, idan kana son website duba feji na ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.
3.        Neman magani n wani ciwo:- idan wani ciwo na damunka akwai websites din dazakaje karubuta abin dayake damun ka, idan kayi sendin, zakaga an aikoma dasunayen  magungunan wanan ciwon
4.        Neman Aiki:- akwai website da dama dazaka shiga a Internet kanemi Aiki, kamar aikin Gwamnati, aikin typing kana zaune a gida, da sau ransu. Idan kana son list din websites din ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A
5.        Siyayya:- a internet akwai websites din da zaka rubuta abin da zaka siya a fadamaka farashin sa, in ma kana da credit card kasiya idan daga kasar waje ne ayoma shippin dinsa zuwa Nigeria a fada maka adireshin da zakaje ka karbi abin naka.
6.        Duba Taswira:- akwai websites da dama dazakaje karubuta sunan local government dinku ko kauyenku akawo ma map din kauyen gabadaya da hanyoyi duk, har wanda basan kauyen ba zaka iya nunamai hanyoin da zai je gidanku.
7.        Aikawa da sakonni da karban sakonni:- ta internet zaka iya aikawa da sakonni zuwa wurare dabam dabam, zaka iya aikawa da sako daga website zuwa handest.
SAURAN ABUBUWAN SUNE:-
8.        Kallon labarai:- CNN, MSN etc  Kallon Kwallon Kafa
9.        Jin Labarai:- BBC, MSN,  etc
10.     Yin abokanai daga kasashen waje
11.     Yin magana da mutum yana ganin ka kana ganin sa.
12.     Yin University ta Internet,  (Degree)

INANE CYBER CAFÉ?

Cyber café wurine da aka tanada domin shiga Internet, wurine da zakaga computoci duk anyi connectin dinsu da internet, idan kaje wurin kana son kayi browsing zaka basu kudin iya awowin da kakeson kayi, sai su baka wata takarda da take dauke da password din, wannan nambobin sune zakaje karubuta su ajikin computa ka budo internet, zanyi bayani akan yadda ake budowa nan gaba.

MENE WEB BROWSER?

Web browser itace softwayace da zata baka damar budo, da ganin Shafuffukan  Yanr Gizo, wato Website,
Misalin web browser sune:- Microsoft Internet Explorer, Opera, Netscafe Navigator, Mozilla, dasauransu.

ME AKE NUFI DA WEBSITE?

Website itace tarin Shafuffukan yanar Gizo, wadanda suke dauke da bayanai na rubutu, ko hotuna, ko sauti, da abubuwa masu motsi. Wanda nan zaka budo kakaranta bayanan da kake so.Misalan website sune, :- www.bbchausa.com www.yahoo.com www.google.com , duk adireshin da kaga ya farad a www to website ne, www yana nufin World Wide Web. Sannan zaka ga yawanci suna karewa da, .com (company), ko .org (organization). Ko .net(network), da sauransu, ko kaga yak are da .co.uk wato yana nufin ita wannan website din ta Engla ce, .co.ng, wannan website din ta Nigeria ce, idan kanason cikakken bayani kaduba karshen wannna littafi.


MENE INTERNET ADDRESS?

Email address, abubuwane guda wato Email da www, su wadannan suna karkashin wani abune da ake kira domain name system, amfaninsa shine domin tantance adireshin yanargizo a internet, misali, agari zaka samu akwai, unguwa a unguwa akwai layi a layi akwai gida, to haka ma wannnan, misali www.yahoo.com kaga wannan adirehi ne




BAYANI DAKI-DAKI GAME DA YADDA AKE SHIGA YANAR GIZO-GIZO


A wanan bangaren, zanyi bayanine akan yadda zaka shiga Internet kayi browsing da yadda zakayi amfani da mouse wurin yin browsing din, da fark bari nafara da mouse.

YADDA ZAKAYI AMFANI DA MOUSE

Shi mouse dashi ake amfani wurin motsa pointer din dake cikin monitor (screen din computer), shine zakaga kana motsashi itama pointer din na motsawa, kuma idan zaka rike mouse zaka rike shine kamar haka:-
Figure 1
sanan Idande kana browsing idan zakayi click koyaushe karinka yin click din bangaren hagu, sannan idande kana cikin website bazakayi click din wuri ba sai kaga pointa din ta zama hoton hannu, duk inda kaga ta zama hoton hannu za’a iya shiga wurin, wato zaka iya click a wurin, sanan inda zakayi click din zai iya zamowa rubutu ko hoto ko abu me motsi, duk lokacin da kayi click akan abu zai bude ma wannan abun, misali:- ka bude website din www.bbchausa.com kana duba fejin sai kaga wani wuri an rubuta LABAUN SAFE  to dakaje kan tsakiyar rubutun zakaga pointar ta zama hannu, sai kayi click a wurin, to zai kaika shafin da aka kawo labarum safen, sannan kada kamanta koyaushe zakayi click karinka yin click din bangaren hagu na mouse din, sanan a wasu shafin zakakyi amfani da ENTER na kibod wurin yin click, kamar a yahoo sign in zaka iya yin amfani da ENTER wurin click din sign in din, kuma zaka iya yin amfani da mouse wurin yin sama da feji ko kasa, zakazo can barin karshe na screen zaka wani arrow asama da wani akasa saikazo kayin click akan aron zakaga fejin nayin sama ko kasa, idan kuma baka ganeba zaka iya amfani da aron sama ko na kasa ajikin kibod din.
Sanan yanzu zan koma inyi bayani daki-daki wurin shiga internet din.

1. NEMAN DAKUNAN SHIGA YANAR GIZO-GIZO (CYBER CAFÉ).

Da farko idan kanason kashiga internet zaka tafi inda cyber café take, wato inda zakaje kasamu mutane ana ta browsin kamar haka:-
sanan idan garin dakake babu cyber café to zaka iya shiga Internet ta cikin Handset dinka zan yi bayani nan gaba.

3. YADDA AKE SHIGAR DA PASSWORD DIN ABUDE DESKTOP

Idan kaje cyber café zaka tambayi irin awar da kake so kayi yawnacin awa daya bata wuce N100, idan ka basu kudin zasu baka watya ‘yar takarda wacce password din yake cikin ta, bayan sun baka sai kazo ka samu computer da bakowa akai, zaka sameta kamar haka
Figure 2
bayan kazo ka zauna, zak duba inda aka rubuta (misali click here to enter a password),zaka ga wurine da dogon layi kamar haka                              sai kazo cikin wurin kayi click sai ka kwafe password din awanan wurin ba yan ka kwafe sai kayi click din login, ko kadanna ENTER, kana Deanna nawa zata bude maka DESKTOP, kamar haka:-
wanan shi ake kira desktop.

YADDA ZAKA BUDO  WEB-BROWSER KA SHIGA

Bayan ka budo desktop, sai kaduba inda aka rubuta daya daga cikin wadannan:-  Internet Explorer, Fire Fox, Opera, Netscape Navigator. Da kaga daya daga cikin wadannan sai kayi double click, idan bakaga ko wane ba sai kaje can kasa gefen hagu zaka ga inda ka rubuta START sai kaje wurin kayi click, bayan kayi click sai ka duba inda aka rubuta Internet Explorer,  sai kayi double click akan wurin, idan kuma baka ga kowanne ba sai ka tambayi masu lura da cyber café din.  Bayan kayi click akan Internet Explorer zakaga ta bude maka feji kamar haka:-
Ms Internet Explorer ita ce web browser din da tafi sauki wurin shiga internet, kuma yawancin kowace cyber café kaje zaka samu suna da internet explorer, don haka ko yaushe kaje browsin sai ka duba internet explorer a desktop. Kuma ita internet explorer software ce, wani zai iya yin tambaya yace wai mene internet explorer ko mene software, kuma mutane da yawa suna mamakin wai tayaya computa take aiki, har im bakayi abu daidai ba tagyara maka, harma kaga tana maka gargadi, to kafin im baka amsar wadannan tambayoyi bari in dada fada maka wai menene computer kamar yadda na yi bayani a farko, to ita dai computa duk abin dakaga tanayi to wannan abin sa mata akayi, duk wani gargadiu dakaga tana yi to mutum ne yazauna ya shirya mata, wanan abin da ake shirya mata shi ake kira program,  sanan program din ake harhada wa ashirya mata akirasu Software, ko kaima zaka iya shirya computer program na Hausa, idan ka samata zakaga kowane abu da zata rinka nuna maka da hausa zakaga tana yi, har gargadi duk da hausa, tambaya ma da hausa. Akwai wani software da nashiray na hausa na yin maakin dalibai na makaranta, kana yin run din program din a computa, zaka ga ta tambayeka da hausa; kamar haka zata tambayeka maakin duka makarantar zakayi ko maakin wani aji zakayi?,  idan ka zabi na aji, sai ta kara tambayarka.. daliban ajin sunawane sannan darasi nawa kae koyarwa a ajin, idan ka shigar da wanan zata tambaye ka daga maaki nawane mutum za’a sa ya fadi sanan   tace shigar da maakin step by step sai ka danna enter, idan ka gama ka danna ENTER, zaka ga taware maka suanan kowa da maakin da yacoi da position din da ya zo, harma idan kana son kayi wa kowa report shiit zata yi maka, kai dai akinka shine shigar da maaki. To kaga wannan abin shi ake kira software, kuma akwai software dabam dabam danayi na hausa, idan kana so, zaka iya aiko da email zuwa  manniruahmad@yahoo.com  ko ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.To kaga anan Ms Internet Explorer shima software ne wanda kamfanin Microsoft takje shiryawa.


YADDA AKE BUDE SABON E-MAIL ADDRESS



Bayan kaje cyber café, kasiya time ambaka password kashigar da password din ka budo internet explorer, (fml=START—INTERNET EXPLORER). Sai ka duba can sama kusa da inda akarubuta Address, sai kazo kayi click a wannan dogon layin, karubuta,  mail.yahoo.com  kamar haka:-
bayan ka rubuta sai kadanna Go ko ENTER. Bayan kadanna enter zaka ta bude maka wani feji kamar haka:-

HANYOYIN DA ZAKABI KABUDO FORM DIN REGISTAR E-MAIL NA YAHOO

Bayan yabudo maka fejin, sai ka duba inda aka rubuta sign up sai kayi click bayan kayi click sai kajira shi zai kawo maka form din yahoo registration, bayan ya kawo maka form din yahoo registration,

 

YADDA AKE CIKE FORM DIN RIGISTAR YAHOO

yanzu sai kafara cike form din kamar haka:-





AIKAWA DA FORM DIN

Bayan ka kamala cike form din, sai kaduba inda aka rubuta I agree sai kayi click din wurin, bayan kayi click din zaka dan cira har compuatr ta gama reading din form din bayan ta gama bayan tagama in kayi dai dai zakaga ta kawo ma wani sabon feji an rubuta Registration is Complete. Kamar haka
shi wanan fejin zaka iya yin printing dinsa, idan kana son kayi printin dinsa kira masu kula da cyber café din su yi maka printin din, in kuma zakayi dakanka sai kadanna FILE-PRINT.

KAMMALA REGISTER

Lokacin da ta nunama registration is complete, idan kaduba kasan zakaga an rubuta continue to yahoo mail, sai kayi click din wurin, idan kayi click din wurin, zakaga ya bude maka email din ka, zaka ga an rubuta eg=welcome sager.


YADDA AKESHIGA E-MAIL

Shi E-Mail address zaka iya budeshi a wurare kamar haka  yahoo.com  hotmail.com  mail.com  lycos.com  netaddress.com  email.com  37.com. Kamar  yadda nayi bayani a baya, bayan kaje cyber café kaje harka budo internet explorer, zaka zo kusa da inda aka rubuta address, sai karabuta mail.yahoo.com bayan karubuta sai kadanna Go  za’a budo ma feji :-
bayan fejin ya bude, sai kazo inda aka rubuta yahoo ID, anan sai karubuta email dinka ba dole bane sai kasa @yahoo.com, bayan ka rubuta sai kadanna TAB ajikin kibod, ko kayi click din inda aka rubuta password sai karubuta password dinka bayan karubuta sai kayi click akan Sign in   sai kajira yafude bayan yabude zakaga an ma Wellcome, idan kuma by bude ba to kayi mistake din wani harafi, sai kasake shigarwa.

IDAN ZAKA KARANTA WASIKA

Idan zaka karanta wasika, sai kayi click akan inda aka rubuta inbox, ko kuma CHECK MAIL ko inda aka rubuta You have xx unread message, sai kayi click din wurin, bayan kayi click ta jero maka wasikun dakake dasu sai kazo, kan wasika, kan abin da wasikar ta kunsa sai kayi click, kana yin click zakaga wasikar ta bude sai ka karantata.

RUFE WASIKA BAYAN ANGAMA KARANTAWA

Bayan ka gama karanta wasika, idan zaka goge sai ka danna DELETE zaka ganshi a saman wasikar ko a kasan wasikan,in ka gama karantawa sai kadanna CHECK MAIL or INBOX.

IDAN ZAKA RUBUTA WASIKA

Lokacin daka bude email dinka, idan wasika zaka rubuta sai kazo sama bangaren hagu zaka ga inda akarubuta  COMPOSE sai kayi click bayan kayi click zai bude maka wani feji kamar haka:-

Kara girman rubutu

Idan zaka rubuta wasika kana son ka kara girman rubutun, zaka duba sam kadan cikin inda kake rubuta wasikar, zakaga karamar A da babban A inkaje wurin kafin ka danna zakaga an rubuta Front Size sai kayi click din wurin, sai kazabi rin girman rubutun dakakeso.

Sa kala a rubutu


Idan kanason kasawa subutun dakake yi kala, zakaje jerin layin daka dauko na baya, inda kaga anyi wani T , kafin kayi click zakaga anrubuta text colour, sai kayi click din wurin, zai kawomaka kaloli sai kazaba kalan dakakeso kayi click.

Saka hyperlink a rubutu

Shi hyperlink rubutu ne, wanda idan kadanna rubutun zai kaika websites din da aka rubuta a jikin wannan hyperlink din, misali wani abokinka ne baisan ebsite din Google ba sai kana son ka aika masa da website din ta cikin email dinka, sai kazo jerin wurin da kadauko sauran zakaga inda akayi hoton kamar duniya da wani abu kamar akwa ajikin, kafin kayi click zakaga an rubuta create hyperlink sai kayi click din wurin, amma farko sai karubuta website din misali Google  (sai kayi highlight dinsa) bayan karubuta sai kasa mouse dinka a gaban G sai kadanne sai kaja harzuwa e  zakaga yai baki sai kaje wurin creat hypalink kayi click sai karubuta website din eg= www.google.com sai kadanna ok, duk acikin wasikar zakayi wannan.

Sa Attach File

Attach file ana sashine idan kanson ka aika da hoto ko wani file daga computer dinka, idan kanason ka aika da attach file lokacin daka budo wasika zakaga wani wuri anrubuta Attach files sai kayi click a wurin zai budo maka wani wuri sai kayi click akan browse bayan kayi click saika zabi file dinda zaka aika bayan kayi click akan file din sai kayi click akan open  sannan sai kayi click din attach files  sai kajirata ta gama loda file din sai kayi click akan continue message sai kaci gaba da wasikarka.

AJJE WASIKA A DRAFT

Idan kana rubuta wasika sai baka gamaba kuma kaga lokacin ka ya kusa karewa ko kana son ka ajje wasikar bayanzu zaka aika da itaba, zaka iya ajje ta a draft lokacin da kadawo kaci gaba da rubuta ta sannan sai ka aika, yada zaka ajje abu a draft shine, lokacin da kake rubuta wasika idan kaduba saman wasikar zakaga inda aka rubuta SAVE AS DRAFT to nan zakayi click sai ta ajje ma wasikar duk randa kazo sai kaci gaba.

IDAN ZAKA DAUKO WASIKA DAGA DRAFT KACI GABA DA RUBUTA TA

Duk lokacin daka zo kabude email dinka, idan zaka budo wasika daga DRAFT saika duba inda aka rubuta DRAFT sai kayi click din wurin bayan kayi click din wurin zaka ga anbudoma jerin wasikun daka ajje su a draft sai dai kawai kayi click akan wasika kaci gaba da rubutata.

AIKAWA DA WASIKA

Lokacin dakagama rubuta wasika gabadaya, sai kazo inda aka rubuta To:  sai ka rubuta adireshin wanda zaka aikawa da wasikar awurin, eg=  To:  manniruahmad@yahoo.com  idan kuma zaka aikawa da mutane da yawa sai ka rubuta email din na farko saikasa comma “  ,  “  misali zaka aikawa da mutum biyu mannirgetso@yahoo.com,sagir13131@yahoo.com haka zaka tajera sunayen email din kana raba su da kwama. Bayan ka gama rubutawa sai kaduba sama zaka ga inda aka rubuta SEND sai kayi click din wurin, idan wasikar ta tafi zata nunama Message Send ,

IN ZAKA GOGE WASIKA

Kamar yadda nayi bayani da farko I dan kana sonka goge wasika sai ka danna DELETE ko kayi check din wasikun da zaka goge wato kayi musu good (wani dan box zakagani lokacin da ka bude wasikunka dan wannan karamin box din sai kazo cikinsa kayi click ) , bayan kayi check din ko wane wasika sai kadanna DELETE zai goge maka wasikun dakayi check din nasu.

YADDA AKE NEMO WASIKA

Misali wani yaynka ya aiko ma da wasika  acikin wasikar ya aikoma da nambobin scratch card na NECO sai baka ga wasikar ba kuma shi yace ya turo ta, to lokacin daka budo E-MAIL din ka zakaga inda aka rubuta  SEARCH MAIL a hagu da wurin zakaga wani dogon box sai kayi click acikin sai ka rubuta NECO ko karubuta PIN bayan karubuta sai kayi click akan SEACH MAIL, in dai wasikar tana email dinka zaka ga ankawo ma ita, sai dai kawai kayi click akan wasikar ta bude.

YADDA AKE AIKI DA MICROSOFT OUTLOOK DA OUTLOOK EXPRESS


Ms Outllok da Outlook express duk ku san aikin su daya ne,  bambancin shine, shi ms Outllok zaka iya budo shafin yanar gizo, da  Kalandu da sauransu, Shikuma Outlook Express sai dai kakaranta, wasiku da wsu abubuwa da zanyi  bayani nan gaba,  Idan Kabudo Ms outlook zaka ganshi kamar haka:-

Shi kums Ms Outlook Express Idan ka budo shi zakak ganshi kamar haka:-

A wannan Handout din zanyi magana akan Outlook Express, Da farko kafin mufara bari nayi magana akan Amfaanin Oulook Ko mai ya sa ake amfani dashi:-
v       ZAKA IYA  SHIRYA WA OUTLOOK RULES,  YADDA ZAI YA REPLY DIN DUK WANI MESSAGE DA AKAYO MA, misali zaka iya shirya mai cewa,  Duk sakon da akarubuta, ko akwai wata kalma acikinsa, ko ya fito daga wurin wane, ko ya kunshi, ko wannan sakon an aikawa wa wani bayan ka, zaka iya shirya shi duk  daya daga cikin abin nan idan ya faru, zaka iya shirya wa akan:- amayar da sakon, ko amayar da sakon dauke da wani file, ko a goge sakon, ko akaio sakon wani wuri, ko a wuce da skon, zuwa wani mutum, duk zaka iya shirya wadannna da outlook express, Iidan baka gane misali na farko ba ga wani misali:- zaka iya shiryawa outlook cewa duk wasikar da akaturo maka idan an turawa wane ita to a goge wasikar, ko kuma a share waikar ko kuma akai wasikar wani wuri, misali a yanzu a emai dina, idan ka aika da wasika, a subject karubuta HANDOUT , to  zaka ga anyi mareply din wasikar , dauke da  Handout, to kaga ta haka zaka iya zama ka shirya abu, mai bam mamaki, misali  idan idan ka iya VBA Programming, zaka iya shiryawa, da outlook, cewa duk lokacin da aka bude file kaza to ya aika maka, da wasika dauke da sunan wanda yabude file din da time&date din da ya bude wannan file din, ko misali zaka iya shirya da Excel, cewa idan cell kaza ya haura kaza to ya aika da email (idan baka gane wannan ba ga dan gajeran misali), misali ace kana aiki ne a ma’aikatar Internet Service Provider (irin aikin da nake yi). Misali kuna da worksheet(ms Excel), dauke da sunayen customer da date din da suka fara da kuma iya yawan watannin da suka biya, to da wannan worksheet din zaku iya shirya VBA da Outlook, yadda idan customer sauransa kwana kaza to a, aika mai da wasika akan cewa time dinsa sauran kwana kaza, to kaga idan aka shirya wannan ba sai ansha wahalar bin customer ba, shi da kansa zai ga wasika,
v       Misali na Biyu shine, Da outlook zaka iya shiryawa, idan kaza ya faru to computer tayi kaza, misalii zaka iya shiryawa idan anyo wasika, dauke da kaza to computer ta kasha kanta, da haka zaka iya shiryawa computer ka idan karubuto wani sako daga handset dinka to ta kasha kanta, kaga ta haka zaka iya shiryawa idan, misali kafi ta daga office dinka kamanta computer ka abude zaka iya rufeta daga handset, ta haka zakaji mutum yace ai na rufe computa ta daga handset dina,
v       Misali a Uku shine misali kana da Computa, baka son kowa ya taba maka kuma zaka yi tafiya to zaka iya, shirya macro da outlook  yadda idan antaba maka file, computer zata yi record din duk abin da akayi a kwamfutar ta aika maka zuwa email dinka kai kuma daga can inda kake zaka iya budowa kaga abubuwan da akayi maka a computa,  wannan shine misalin macro din da nakera wanda, da zai iya record din duk abubuwan da kayi a computa


v       Akwai abubuwa da dama masu dim binyawa da zaka iya yi, da outlook wa dannan kadan na lissafo idan kanson cikakken bayani kaziyarci www.mannir.8m.com 

YADDA ZAKA SETA OUTLOOK DA EMAIL DINKA

Da farko kafin kafara aiki da outlook sai kaseta shi yadda zai rinka download din email dinka daga server. Yanzu kuma zanyi magana akan yadda zaka seta outlook, ka fara aiki da shi zaka bi step kamar haka:-
START-ALL PROGRAMS (KO PROGRAMS )- OUTLOOK EXPRESS sai kayi click akan outlook express bayan kayi click sai kabi wadannan steps din TOOLS-ACCOUNTS-ADD-MAIL sai karubuta sunan da kakeson yarinka nunawa sai NEXT sai karubuta email dinka sai NEXT a wurin Mai Incommin Mail Server saika zabi POP3 wurin incommin mail sai karubuta mail.yahoo.com  sannan a wuri outgoing mail sai karubuta mail.yahoo.com sai NEXT sai karubta email dinka sannan sai karubta password dinkasai kadannna NEXT sannna sai ka danna FINISH da ganan ka gama seta email dinka a outlook, anan zaka ga inda zaka rubuta wasika aikawa da wasika da sauransu, idan kanasonkarin bayani ka ziyarci www.mannir.8m.com
Annan zan dakata akan outlook, idan kanason cikakken bayani kanemi littafin da na rubuta mai magana akan Ms outlook.




BAYANI GAMEDA CHATTING


MENE CHATTING?

CHATTING wata hanyace dazukuyi magana da mutum ta hanyar rubuta wa juna sako, ta hanyar rubutu dakuma ta hanyar sauti da kuma gani, wato zaku iya magana da mutum kana ganin sa yana ganinka.
Kuma  shi chatting hanyace dazaka hadu da abokanai daga kasa shen waje. Kuma shi chattin amfi yawan yinsa ta hanyar rubuta wa mutumn sako, misali ka hadu da wani dan SAUDIYA sai ka rubuta mai assalamu alaikum, a lokacin shima zai rbuto ma, wa’a laikumussalam, a haka zaku yi ta magana dashi, idan yana da webcam zaka iya ganinsa, idan kaima kana da webcam zai iya ganinka,

ME AKEYI A CHATTING?

Abubuwan da akeyi a chattin suna dayawa, anayin kamar su:-
1.        Kasuwanci.
2.        Haduwa da Likitoci kana tambayarsu cututtuka suna baka sunayen magunguna na cututtukan.
3.        Haduwa da malamai (irin mallam saudiya) kana tambayarsu wasu abubuwa suna baka amsa.
4.        haduwa da Malamai na book.
5.        Haduwa da abokanai daga kasashe dabam dabam.
6.        Yin aiki (na cika form, typing da sauransu), ana biyanka.
7.        Mitin(kamar wata ma’aikata zata iya yin mitin idan ma’aikatan nata suna nesa da juna.
Da sauransu. Yawancin  abubwan da akeyi anayinsu ne ta hanyar aikawa da sakonni ta rubutu magana gani(webcam).

MENENE AMFANIN CHATTING?

-          Amfanin chatin ya na dayawa sosai domin tanan zaka iya koyan karatun haddar Alkur’ani mai girma.
-          kuma zaka iya haduwa da likitoci kana tambayarsu magungunan cututtuka suna baka amsa kamar yadda nayi bayani.

YADDA AKE SHIGA CHAT (YAHOO MESSENGER)

Shi chattinj dabam yake da E-Mail da Browsing, shi bayan kabudo desktop, maimakon kadanna Internet Explorer, shi sai dai kadanna YAHOO MESSENGER , zaka ganshi a nan desktop ko idan ka danna START—YAHOO MESSENGER, idan baka ganshiba sai ka tambayi masu kula da cyber café din, kuma shi double click zakayi akanshi(nb= duk lokacin dazakayi click akan yahoo messenger ko waninsa ka dena click akan rubutu akan hoton zaka rinka click), idan kayi double click akan Yahoo Messenger zai budo ma hoto kamar haka:-

bayan ya budo maka, sai karubuta email dinka agaban inda akasa Yahoo ID, amma idan kazo rubuta emai din badole sai kasa @yahoo.com computer tasan at yahoo.com ne, bayan karubuta sai kadanna TAB a kibod, ko kasa mouse kayi click a gaban inda aka rubuta PASSWORD anan sai karubuta password dinka, kamar dai yadda kake shiga email, bayan kagama sai kadanna Sign in ko kadanna ENTER duk wanda kdanna daidai ne, bayan ka danna zaka jira ya bude maka, bayan ya bude maka kamar haka:-
bayan yabude maka saika duba can sama inda aka rubuta MESENGER sai kayi click din wurin sannan kayi click din YAHOO CHAT  sannan JOIN A ROOM, idan baka gane ba to kaduba sama inda akayi wani abu kamar hoton handset da kan telephone akan layin idan kaduba bangaren dama zaka ga wani alamar arrow guda iyu kamar haka irin wannan guda biyu É, idan kaje kan arrow din sai kayi click bayan kayi click sai kayi click akan CHAT sai kajirashi yabude, in baibude ba sai kasake zuwa wurin wannan arrow din ka sake click.

YADDA ZAKA ZAFI CATEGORY DA ROOM KASHIGA

Bayan ya bude zaka ga ya budo maka wani wuri kamar haka:-
zaka ga jerin CATEGORIES sai kazabi category din da zaka shiga sai kayi click (misali= SCHOOL & EDUCATION),  bayan kayi click zai sake jero maka jerin ROOMS anan ma sai ka zabi room din da zaka shiga (misali:- study group), bayan kayi click sai kadawo kasa zaka ga inda aka rubuta Go to Room sai kayi click, zakga yabudo maka wani feji zaka jira harwani dogon abu yacika bazai wuse sakan 10, sai kayi click akan Enter Chat .

YADDA ZAKA GA YAWAN MUTANEN DA SUKE CIKIN CHAT ROOM

Bayan kadanna ENTER CHAT zakaga an bude maka chatroom din kamar haka:-
idan ka duba bangaren dama Email din wadanda suke cikin dakin ne.
Idan kaduba wadanda suke bangaren dama kuma zakaga wadansu kamarsunsa headphone wasu kuma kamar suna cikin tibi, wasu kuma ba komai.
Wadan da suke da abu kamar headphone zaka iya magana dasu, wato suna (voice chat).
Su kuma wadanda suke cikin tibi, zaka iya ganin su, wasu kuma har zaka iya ganinsu kayi magana dasu.
Idan kana son kaji bayanin yadda zaka iya ganinsu ko kayi magana da mutum ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.

YADDA AKE DUBA MUTANEN DASUKE CIKIN CHAT ROOM DA IRIN ABUBUWAN DA SUKE RUBUTOWA

Idan kaduba bangaren dama kuma, nan kuma zakana ganin rubutu na tafito wa (misali mannir: joint the room), wato anan nunama yanzu mannir ya shigo dakin chatin din, kuma anan ne zakaga kowan rubuto abin da yaga dama  (misali mannir: akwai wani bahaushe kuwa?), to kaga ananne idan kana son kayi wa mutum magana sai kaje kan emaildinsa kayi double click.

YADDA AKE TABO MUTUM A CHATTING

Abagaren dama zakaiya ganin wanda kasan email dinsa, ko wani wanda kake son kuyi cattin dashi, yanda zakayi shine kaje kan email din mutum a bangaren dama kayi click, sananna sai kayo kasa kayi click akan inda aka rubuta IM, bayan kayi click zaka ga wani window ya fito, to a wannan window din zaka rinka rubuta abinda zaka aika wa wancandin, misali zaka iya rubuta mai Hi sai kayi send ko kadanna ENTER.

YADDA AKEYIN CHATTING

Bayan kayi click akan ID din mutum, kuma kayi click akan IM, wani window ya fito kamar haka:-
sai kazo nan kasa sai kayi click, sai karubuta Hi, sai kayi ESND ko kadanna ENTER, sai kajira kaga reply, yana dawo da reply zaka ga bottom toolbar yayi ja, sai kayi click din wurin. Reply din zaka iya ganin sager:Hi ko  asl?, idan kaga msl asl?, yana tambayarka shekarunka nawane sannan kai namijine ko mace sannan a wane gari kake, shine ma’anar asl, zan yi bayanin irinsu nan gaba, to ta haka zaku ta communication da mutum, idan kana son kayganshi saika ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.

WASU KALMOMIN CHATTING DA MA’ANONINSU

Akwai kalmomin da ake amfani da su a wurin chattin don rage dogon rubutu, misali:-
-          Name? = yaya suanan ka, Ko ya sunan ki.
-          Age? = shekarun ka/ki nawa.
-          Country? = a wace kasa aka haife ka/ki?.
-          Location? = a ina ka/ki ke yanzu.
-          Asl? = shekarun ka/ki nawa, na miji ne kai ko ke mace ce, a ina ka/ki ke yanzu?.
-          Asl plz? = don Allah shekarun ka/ki nawa, na miji ne kai ko ke  mace, a ina kaki ke yanzu.
-          M/f? = Namiji ne ko mace.
-          Dasauransu
A lokacin da kuka fara chattin da mutum zaka iya ganin ya rbuto maka:- asl?, wato yana nufin kai waye, namiji ne ko mace kuma shekarunka nawa, kuma a wace kasa ka ke ko kike. Akwai abubuwa da dama da ake rubutawa wurin chattin nan kadanne daga cikin su.

IDAN KAYI ABOKI ZAKA AJJE SHI A MESSINGER LIST

Idan kuna cattin da mutum sai kanason ka ajje shi a messenger list(wurin da zaka ajje email din mutane, yadda duk lokacin daka shiga yahoo messenger zaka iya gane mutum yana kan computer ko baya nan), lokacin da kuke chattin da mutum din idan ka duba saman dakin shi wannan mutum din zaka ga wani hot kamar kai anyi alamar Tarawa ajikin kan to nan zakazo kayi click, zaka ga ya bude maka, wani feji sai ka danna next har sau biyu na karshen sai kadanna Finish, bayan ka gama zakaga sunan email dinsa a jikin yahoo messenger dinka, kuma zaka iya zuwa da Email adireshin wani , ka ajje a messenger list, kamar yadda zanyi bayani nan gaba.

YADDA ZA’A AJJE E-MAIL DIN MUTANE A MESSENGER LIST

Zaka iya samun Email adireshin din abokinka ka ajje shi a messenger list yadda duk lokacin da kahau computer, zaka iya ganewa shima yana kan computa ne ko bayakai, misali kasamo email adireshin manniruahmad@yahoo.com  idan ka budo yahoo messenger sai kaduba inda akajera hoton su handsets da sauransu zaka ga wani abu Kaman kan mutum da alamar Tarawa ajikin abun, sai kayi click a wurin zai bude maka wani wuri, sai karubuta email adireshin bayan ka rubuta sai kadanna next harsau biyu daga karshe sai kadanna finish, zakaga email dinsa ya fito a cikin yahoo messenger dinka.

YADDA ZAKA GANE ABOKIN KA YANA KAN COMPUTER KO BAYANAN

Duk lokacin da kashiga yahoo messenger, idan ka ajje Email adireshin mutane a messenger list, to a farkon sunan kowa zakaga hoton wani abu kamar kan mutum, to duk kan dakaga yayi kala wato yayi kalar dorawa to wannan mai Email din yana kan computer wato yana cikin chattin, wadanda kuwa kaga basu da kala to basa kan computer, ta haka zaka iya gane aboinka yana kan computa ko bayanan, im ma bayanan zaka iya rubuta mai sako yadda duk lokacin da yahau kan computa zai ga wannan sakon.idan kana son karubuta wa mutum sako zaka je kan email adireshinne saikayi double click bayan kayi double clcik sai kajira ya budo maka wani kjaramin window bayan ya budo maka window din sai karubuta abin da zakarubuta sai kayi send.

YADDA ZAKUYI MAGANA DA MUTUM KANA GANIN SA YANA GANIN KA

Idan kanasonka yi magana da mutum kuma kana ganinsa, da farko bayan kaje cyber, zaka duba computer idan tana da webcam idan kuma bata da webcam, sai ka tambaye su suna da webcam, da microphone/speaker , zasu sam ka shi abayan computer bayan sunsa maka, lokacin da kabudo YAHOO MESSENGER, lokacin da kuke chattin da mutum idan kaduba saman dakin da kuke chatting din zaka ga inda aka rubuta action sai kayi click din nan, ko kuma file kaduba inda akarubuta webcam sai kayi click din nan, daganan, zaka ga inda aka rubuta CALL sai kayi click sai kajira wancan ya amsa, idan shima yana da webcam din.idan baka gane ba ka ziyarci www.mannir.8m.com


BINCIKO BAYANAI A INTERNET


YADDA ZAKA BINCIKO BAYANAI TA CIKIN INTERNET

A wanna shafin zanyi bayani ne akan yadda zaka binciko bayanai ta cikin Internet. A wajen nemo abu acikin Internet ana amfani da wasu abubuwa guda biyu wadanda ake kira:-
Directories   da  Search Engines.
Shi  Directoies ana amfani dashi wurin nemo wani abu kebantacce, misali abun yashafi magana ne ta Doctors, ko Computer Programmers, ko Engioneer, da sauransu, to idan ain dazaka nemo ya danganta da misalansu ne kamar yadda nakawo, to zakayi amfani da DIRECTORIES wurin nemo bayanan ka, misalan adireshin DIRECTORIES kuwa sune:-
www.searchsystem.com www.directories.goole.com  www.dir.yahoo.com .idan kanason cikakken bayani gameda DIRECTORIES dakuma jerin sunayen Adireshin su saika  ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.
Yanzu kuma zanyi bayani a kan Search Engines.
Da farko Idan zaka binciko bayani ta cikin Internet zaka iya iya nemo bayanin da hausa I dan abin yashafi hausa, sanan zaka iya nemo shi da turanci, misali zaka iya tambayar “Labarun BBC hausa” akawo maka bayani akan Labarun BBC din.

MENENE MISALIN ABUBUWAN DA ZAKA IYA NEMOWA A INTERNET

……………………………………

MENE SEARCH ENGINES?

Search Engines wasu Websites ne wadanda wadanda ananne zaka rubuta abin da kake nema, sai su binciko makashi, yawanci idan ka budo search engines zaka ga akwai wani dogon layi wanda acikin layinne zaka rubuta abin da kake nema sai ka danna ENTER.

ADIRESHIN WASU SEARCH ENGINES

Search Engines da suka fi sanuwa kuma sukafi nemo abubuwa ciki sauri Kadan daga cikin su sune:-

ALTAVISTA = Zanyi bayani akansa nan gaba.
GOOGLE = Shima zanyi bayanin sa nan gaba insha Allahu.
ASKJEEVES = Shi wannan taskar binceken shima yana daga cikin adireshin da zakaje karubuta ain da kake nema, yakawo maka, misali an baku assignment a makaranta anan ne zakaje karubuta abin da aka tambayeku ya baka amsar abin, in kana son cikakken bayani akan sauran websites din da zakaje karubuta assigment a kawo maka amsa karubu wasika zuwa ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.

WASU MANYAN SEARCH ENGINES

Su wadannan search engines su ake kira meta search engines, su idan kasa su nemoma wani bayani, suma zasu sa sauran manyan search engines su nemo musu sai sukawo maka abin da kowane search engines ya nemo, ka dan daga cikin su kuwa sune:-
Idan kanason gabadayansu karubuto ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.

YADDA ZAKA BINCIKO WANI BAYANI A GOOGLE

Idan zaka budo Google, zaka zo kusada inda akarubuta Address sai karubuta www.google.com sai kadanna Go ko kadannna ENTER, bayan kadanna zai budo maka feji kamar haka:-
A wanan dogon layi dakagani ananne zaka rubuta duk abin dakake nema,byayan karubuta abin dakake nema sai kadanna ENTER. Misali kana neman Labaran Hausa ne a Internet, bayan kabudo google sai kazo dogon layin nan kayi click sai karubuta “labaran hausa” bayan karubuta sai kayi click akan Google search, ko ka danna ENTER, bayan kayi click sai kajira yabudo maka result din, idan yabudo maka zakaga website  dabam-dabam, to anan sai karinka karanta kanun bayanan, idan kaga irin bayanin dakake nema sai kayi click akan tushen labarin (inda kaga anja layi), ko kayi click a inda kaga anrubuta Catched, bayan ka danna zai kawo maka websites din dasuke dauke da labaran hausa, anan sai kazabi inda kake so kaje, idan kaje kaga ba irin bayanan dakakeso bane sai kadanna Back zaka gansi acan sama bangaren hagu, idan ka danna zai dawo dakai baya, sai kasake zaban inda zaka sai kayi click. Lokacin daka sa goole yanemo ma abu zaka ga y kawo maka result kamar haka:-
Amfani da alamar  “   “  =sai kuma abu na biyu lokacin dakayi wancan search in zai iya kawo maka website din da akayi magana akan labrun daga baya kuma akayi magana akan hausa, to saboda magance irin wannan matsalar zka iya amfani da wadannan alamun “  “ , yanda zakayi shine kafin karubuta abin dakake nema sai kafara dannan wanan alamar (  “  ), (yadda ake dannata shine zaka danne SHIFT sai kadanna alamar tana nan kusa da Enter), (kamar haka “labaran safe” ), bayan karubuta abin dakake nema sai kasake danna ta, bayan kagama sai kadanna ENTER, zai kawo maka fejinan da asali akayi magana akan “labaran safe” . Abin dazaka lura anan shine, misali kana neman inda akayi maganar mannir ahmad ne a internt, idan kaje google karubuta mannir ahmad baka sa wannan alamun ba to zai kawo maka websites da akayi magana akan mannir daga baya kuma akayi magana akan ahmad, amma idan kasa wannan alamun zai kawo ma asali inda akayi ayi magana akan “mannir ahmad”. Binciken abu a internet yana bukatar sanin ka’idojin bincike domin sai kaje kata bata lokaci baka samu takamaimai abin dakake nema ba, domin Karin bayani gameda yadda ake nemo abubuwa ta internet ka ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.

 

YADDA ZAKA NEMO HOTO A GOOGLE

Idan hotuna kakeson kanemo,kamar hotunan handsets ko na gidaje kowane irin hoto dai, farko bayan ka budo google.com, idan kaduba saman dogon layin zaka ga inda aka rubuta Images sai kayi click din wurin bayan kayi click din, misali kanason hadset na Samsung, sai kaje kayi click akan dogon layin, sai karubuta Samsung mobiles  kana rubutawa sai kayi click akan search, ko kadanna ENTER, zakaga an kawo maka hotunan handsets din Samsung iri-iri, to misali ace kanason kasiya handset din ne, kana son kasan kudin handset din idan kazo zaka rubuta “Samsung mobiles”+price sai kadanna ENTER, idan aka kawo maka hotunan sai kazabi iri wacce kakeso sai kayi click, za’a kaika inda aka fani farashinata. Misali kanason kasiya nokia 6600 ne zaka rubuta haka:- nokia mobile+6600+price+Nigeria idan karubuta sai kadanna ENTER, zakaga ankawo maka hoton handset din sai kayi click akan Handset din zaka, zaikai ka inda akafadi farashin handset in a Nigeria. Idan kanason cikakkaen bayani gameda yadda ake searchin din image ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.

YADDA ZA’A NEMO ABU A ALTAVISTA

Yadda Altavista take zaka ganta kamar haka:-
Itama Altavisat tana aikine kamar na google amma ta wani wurin tafi google amfani, amfanin kuwa shine misali kanason akawo maka gaba daya websites din da MTN take dasu a internet to zakayi amfani da Altavista ne, farko abin dazakayi zakazo gurin Address in nan sai ka rubuta www.altavista.com  bayan karubuta sai kadanna ENTER bayan anbudo maka fejin akasan layi zakaga inda akarubuta Worldwide sai kayi click din wani box kusada wurin sannan kayi click din cikin layin sai karubuta host:mtnonline.com bayan karubuta sai kadanna ENTER, zakaga ankawo maka gabadaya websites din MTN, idan kuma kanason websites din MTN dasuka yi magana akan GPRS sai karubuta  host:mtnonline gprs za’a kawo maka websites in MTN dasukayi magana akan gprs.
NB=IDAN KANASON CIKAKEN BAYANI GAMEDA YADDA AKE NEMO ABUBUWA A INTERNET KA AIKA DA SAKO ZUWA:- manniruahmad@yahoo.com ko ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A.


YANAR GIZO TA HANDSET


YADDA ZAKA SHIGA YANAR GIZO-GIZO TA CIKIN WAYAR TAFI DA GIDANKA

( how to Browse on your mobile phone)
Zaka iya shiga Internet ta cikin  wayar tafidagidanka (handset), zaka iya binciko bayanai, zaka iya siga E-Mail dinka, zaka iya yin CHATTING, zaka iyayin Dowloading din game, da sauran abubuwa da daama. Duk handsets din da kaga tana da daya daga cikin wadannan :- gprs, wap, wap browser, www service, internet, to wannan Handset din zaka iya browsing da ita. Da farko kafin kafara browsing a handset dinka sai kayi abubuwa guda biyu, farko sai network din da kake amfani adshi sun yi activate din layinka, kuma ka seta handset naka (zanyi bayanin yadda akeyi nan gaba).

ME AKE NUFI DA “WAP”  “GPRS”  “CSD”

·          WAP (Wareless Application Protocol), ita kamar software ce da zata iya baka damar ganin abubuwan da suke internet ta cikin handset dinka, kamar Internet Explorer ne a computer, idan baka da web browser (Internet Explorer) bazaka iya ganin shafuffukan da suke cikin Internet ba, to haka ma wap browser take.
·          GPRS (General Packages Radio Service) shi kuma tananne za’a yi connectin handset dinka zuwa Internet, bayan GPRS akwai wasu hanyoyi da za’a iya connecting dinka da internet, don haka kafin kafara yin browsing sai anyi activate din GPRS alayinka tukun.
CSD(Circuit Switch Data) kamar gprs ne ana connecting dinka ta data ne, sai dai shi zakayi kamar calling ne yafi gprs ciran kudi

TA YAYA ZAKAYI ACTIVATE DIN WAP/GPRS A HANDSET DINKA

Kamar yadda nayi bayani da farko cewa:- kafin kafara browsing a handset dinka  sai kayi abubuwa guda biyu, na farko shine sai kayi activate din GPRS a layinka, na biyu sai kaseta wap acikin handset dinka, idan kana son kayi activate din layinka abune mai sauki, zakakira CUSTOMER CARE na layinla sai kace musu “ I want activate wap gprs”, zasu yi maka bayanin yadda zakayi.

IN KANA DA LAYIN MTEL

Idan kana da layin mtel kanason ayi activate din WAP/GPRS, zaka kira Customer care ne kamar yadda nayi bayani a baya, sai kace musu “I want activate gprs”.

IN KANA DA LAYIN VMOBILE

I dan kana da layin VMOBILE kanason kayi activate wap, abin da zakayi shine, zakayi masu message ne sai kayi send, zasu aiko maka da message din ta OTA (Over The Air ), wato zasu aiko ma da setting din komai, idan sun aiko maka sai kayi save din abinda suka aiko maka,  Abin da zaka rubuta shine:-
Idan Handset dinka bata da camera, kuma kana zaunane a Lagos zaka rubuta masu message, abin da zaka rubuta kuwa shine:-  wapgprs kayi send zuwa 184, idan kuma handset dinka tana camera, zaka rubuta  wapgprs2 kayi sned zuwa 184,
Idan kuma ba acikin garin Lagos kake ba zaka rubuta  wapcsd2 kayi send zuwa 184 idan Handset dinka tana da camera, Idan kuma bata da camera zaka rubuta  wapcsd  kayi send zuwa 184, idan kuma setting mms kakesonyi shima zakayi kamar sauran ne amma shi zakarubuta mms a inda karubuta wap, misali:-   mmscsd2,  Idan kayi haka basu aiko maka da komai ba sai ka kirasu a customer care., idan kana son Karin bayani, ka aikomin da wasika zuwa manniru@gmail.com



IN KANA DA LAYIN GLO

Idan kana da layin GLO kanason kayi activate din GPRS a handset dinka, abin da zakayi shine zaka rubuta message sai ka aika masu zasu aiko maka da setting din, abin da zaka rubuta shine:-  activate wap  <kamfanin handset dinka>  <model din handset dinka> sai kayi send zuwa 927, misali:-  activate wap nokia 6600 kayi send zuwa 927, idan kuma ka aika basu aiko maka da komai ba har bayan kwana uku sai ka kirasu a CUSTOMER CARE 121


IN KANA DA LAYIN MTN

In kana da layin MTN kanason kayi activate din “MTN WAP” shima zakarubuta message ne zaka rubuta:-   settings kayi send zuwa 3888 in ka aika basu aiko maka da komai ba har bayan kwana 1, sai kasake rubuta settings amma shi zakayi send zuwa 4777, idan duk kayi haka basu aiko mada komai ba sai kakira shu a CUSTOMER CARE 180 sai kace masu “I want activate mtn wap/gprs” zasu yi ma bayanin yadda zakayi.

IDAN KANA DA NOKIA, SONY ERICSSON, SIEMENS, KO MOTOROLA,  KA ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A, IN SHA ALLAHU ZAN AIKOMAKA DA SETTING TA CIKIN OTA(OVER THE AIR).


WADANNE IRIN ABUBUWA MUTUM ZAI IYAYI IDAN MUTUM YA SETA HADSET DINSA TANA WAP/GPRS

Idan ka seta Handset dinka tana wap/gprs zaka iya:-
-          Shiga Internet kayi Browsing kamar yadda zaka yi a computer
-          Download din Games Iri-iri.
-          Download din Ringtons.
-          Download din Wallpaper, picture da sauransu
-          Koyon Karatu
-          Chatting
-          Da sauran Abubbuwa dabam dabam


YADDA ZAKAYI BROWSING A HANDSET DINKA

Awannan shafin zanyi bayanine akan yadda zakayi browsing a handset dinka. Idan zaka shiga Internet a handset dinka, zaka tadanna menu harka kamo inda kaga an rubuta daya daga cikin wadannan:-  www service, wap browser, Fun box, Internet, wap, gprs, service. Bayan kaga daya daga cikin su sai kadanna Ok (misali in Samsung gareka zaka danna,  MENU—FUN BOX—WAP BROWSER—HOME PAGE), bayan ka danna OK sa kadanna, Home Page, to daga nan sai kajira network suyi connecting dinka da internet in sunyi zakaga hoton G ko GPRS a saman screen dinka, bayan sun bude maka zakaga wannan G din ta futo,to daga nan sai kafara Bowsing dinka, idan baka gane yadda zakayi ba sai kaduba inda aka rubuta Go to, a jikin handset dinka idan kaga wurin sai kadanna OK bayan kadanna sai karubuta wap.google.com ko karubuta wap.oa.yahoo.com zai kaika yahoo  bayan anbudo maka, zaka ga google kamar yadda kake ganinsa a computer sai kazo dogon layin nan sai karubuta abun dakake nema a internet, idan kuma kanason email dinka ne sai karubuta yahoo mail sai kadanna search bayan ankawo maka sai kayi click zai kai ka inda zka yi sign in zuwa Email dinka, Idan baka gane ba ko kanason cikakken bayani gamea yadda ake browsing a Handset to kai aiko da message zuwa manniruahmad@yahoo.com  ka duba karshen wannan Handout din TUNTUBE MU A

WASU ADIRESHIN WAP MASU AMFANI
Adireshin da zakaje, ka fadi kaga cututtuka da magungunansu
·          Shine:-  wap.pocketdoctor.co.uk
Adireshin dazakae kayi chatting, na yahoo messenger
·          Shine:-  uk.yahoo.com
Adireshin yahoo a handset
·          Shine:-   http://oa.yahoo.com  ko   http://wap.oa.yahoo.com 
Adireshin chatting na MSN/HOTMAIL
·          Shine:-   wap.e-messenger.net
Adireshin Google Search Engines a Handset
·          Shine:-   wap.google.com
A direshin da zakaje kaduba dictionary, ko kanason ma’anar wata kalma
·          Shine:-   dictionary.reference.com/wireless/index.htm


WASU KALMOMI DA MA’ANONINSU

·          INTERNET EXPLORER = Software ce wacce zata baka damar shiga da ganin fejinan da suke cikin Internet.


·          CHATTING = Hanya ce tayin magana ta hanyar rubutu da hannu, dazakayi da abokananka ko yan uwanka  da suke cikin Internet, za’a iya yinsa ne ta hanyar rubutu, ko sauti (magana), ko gani (kana ganin mutum) wato Webcam.
·          CLICK = Idan akace kayi click ananufin kadanna mouse dinka bangaren hagu, zaka danna kan rubutu ko hoto ko hyperlink, da sauransu.
·          DESKTOP = Wurine da, farko idan ka budo computer shi zaka fara budowa, daga nanne zaka zabi inda zaka, misali in zakayi Browsing zaka duba Internet Explorer, idan zakayi chattin zaka duba Yahoo Messenger.
·          DOUBLE CLICK = Ana nufin kayi click sau biyu a lokaci daya, da sauri zakayi click din, kuma bangaren hagu na miouse din.
·          E- MAIL = Shine kake amfani dashi wurin aikawa da wasiku da sauransu misalin Email shine:- manniruahmad@yahoo.com  .
·          Highlight = ana nufin kayi select din rubutu yadda kuwa akeyi shine zaka zo farkon rubutu sai saika danna mouse kada ka daga sai kajaa kan rubutun harzuwa karshen rubutun kada kada ka daga mouse din, idan kayi haka zaka ga zagayen rubutun yayi baki.
·          Hyperlink = Rubutu ne da akerubutwa wanda idan kayi click akan rubutun to zai kaika wani website ne.
·          I M = Sako ne dazaka rubuta shi a chattin, wanda  daka rubuta shi zai tafi zuwa wurin wanda karubutawa kai tsaye, idan kuma yin chattin da mutum daka rubuta mashi, zai gani shima ya rubuto maka.
·          MESSENGER LIST = Wurine a Yahoo Messenger dazaka aje email din abokananka, yadda duk lokacin da kashiga yahoo messenger zaka iya gane mutum yana kan computer ko bayanan, kamar yadda nayi bayani, acan baya.
·          PASSWORD = Wasu nambobi da kake amfani dasu wurin bude email dinka da wurin bude chatting da sauransu, in baka rubuta nambobin daidai ba ko kamanta su, bazaka iya bude Email dinka ba.
·          SOFTWARE = Program ne da ake shirya wa computer wadda shi computer zata rinka bi, ta gane me akasata ko me zata yi.
·          WAP BROWSER = software ce ta Handset wacce zata baka damar ganin fejinan da suke cikin Internet daga cikin Handset dinka.
·          Yahoo ID = Email dinka da kake amfani dashi na yahoo wanda dashi zakana shiga chattin ko email dinka, amma idan aka zo rubutashi, ana cire @yahoo.com, din misali email dina shine mannirgetso@yahoo.com to yahoo Id dina shine mannirgetso.
Idan kana son fassarar Wasu kalmomin Computer, Ka ziyarci www.mannir.8m.com 



RUFEWA

Daga nanne muka zo karshen wannan Hand-Out dayake koyar da yadda ake shiga Internet, akwai na biyun sa da na rubuta wanda shi na rubuta shine akan wadanda suka kware da browsing amma sunason Karin bayani game da wadansu abubuwa kamar yadda na fada da farko,   anan zan daga birona, Duk abin da baka ganeba, zaka iya aiko mana da wasika, ta cikin Email ko tacikin wayar tafi dagidanka, zuwa:-  manniruahmad@yahoo.com  ko  manniru@hotmail.com domin samun Karin bayani.

Sannan kuma, wannan Hand Out din na rubuta shine saboda wadanda basu san yadda ake browsing ba (shiga Internet), da kuma wadanda sunsani amma basu kwareba kamar yadda nayi bayani a farkon wannan Handout din, Duk wanda ya riga ya fahimci wadannan, kuma amma yanason Karin bayani, game da chattin ko bincike a internet, ko yadda zai rinka yin Browsin a handset dinsa, Idan yanason wadannan bayanan zai iya ziyartar website dinmu a  www.mannirweb.faithweb.com  Ko ya binciki littafan da na rubuta kamar da Hausa wadanda sukayi bayani akan:-
·          BROWSING
·          EMAILING
·          CHATTING
·          SEARCHING ON THE INTERNET
·          MOBILE INTERNET
Duk an rubuta wadannan Littafai da Hausa. Sannan kuma ga wanda yake son a rinka koyardashi abubuwa dabam dabam na bangaren Computer, kamarsu:- Computer Programmin, ms access, ms excel, ko ms powerpoint, da sauransu, Da kuma ta bagaren Internet,duk insha Allahu zamu iya koyar dashi ta cikin Internet kamar yadda muke koyar da sauran Mutane, Sannan malami irin na makaranta, musamman na primary, idan suna son Karin bayani game da yadda ake shigarwa computer da maakin yan makaranta, ta fitar da total ta fitar da position, ta fitar da su average, ta ware wadanda suka haye da wadanda suka fadi tayi print din Report sheet na yan makaranta, idan suna so sukoyi wadannan abubuwan, sai su aiko mana da wasika ko su ziyarci website dimmu a www.mannirweb.faithweb.com  anan duk zai sami wani bayani, ya iya aiko mana da Email.


TUNTUBE MU A

·          WEBSITES
o         www.mannir.8m.com
o         www.mannirweb.8m.com
o         www.mannir.faithweb.com
·          E-MAIL ADDRESSES
o         manniru@gmail.com
o         manniru@yahoo.com
o         manniru@hotmail.com
o          manniruahmad@yahoo.com
o         mannirgetso@yahoo.com
o         mmagetso@yahoo.co.uk
o         muhammadulmunir@aim.com
o         manniruahmad@aim.com

·          Gsm Numbers:-
o         08025095444
o         08035906774
o         08056241130

 

GARGADI

BA’A YARDA A BUGA WANNAN HANDOUT DIMBA, KO AYI PHOTOSTAT DINSA , SAI DA IZININ MARUBUCI.


WASU DAGA CIKIN HANDOUT DA NA BUGA

  1. FUNDAMENTALS OF PROGRAMMING IN VISUAL BASIC
  2. AN INTRODUCTION TO VISUAL BASIC APPLICATION FOR EXCEL
  3. AN INTRODUCTION TO VISUAL BASIC APPLICATION FOR ACCESS
  4. AN INTRODUCTION TO VISUAL BASIC APPLICATION FOR MS WORD
  5. AN INTRODUCTION TO WEB PROGRAMMING USING VBSCRIPT
  6. AN INTRODUCTION TO WEB PROGRAMMING USING JAVASCRIPT
  7. WINDOWS PROGRAMMING USING MACRO
  8. WINDOWS PROGRAMMING USING VBSCRIPT&JAVASCRIPT
  9. WEB PROGRAMMING WITH VISUAL J++
  10. INTRODUCTION TO IINTERNET IN HAUSA
  11. INTRODUCTION TO PROGRAMMING WITH VISUAL BASIC

E.T.C
Idan kanason handout din zaka iya aiko min da wasika zuwa manniru@gmail.com ko ka ziyarci www.mannir.8m.com 


WASSALAM


By:- MANNIR AHMAD ADAM GETSO




No comments:

Post a Comment